Kỹ năng Speaking (Nói) thường là phần khiến nhiều thí sinh IELTS cảm thấy lo lắng nhất. Việc phải nói lưu loát, mạch lạc, sử dụng từ vựng đa dạng và ngữ pháp chính xác trong thời gian ngắn dưới áp lực phòng thi là một thử thách không nhỏ. Đặc biệt, với những bạn chọn tự học Speaking IELTS tại nhà mà không có bạn đồng hành hay giáo viên luyện tập cùng, sự tự tin càng trở nên quan trọng.
1. Hiểu rõ cấu trúc bài thi IELTS Speaking và tiêu chí chấm điểm
Bước đầu tiên để luyện nói IELTS hiệu quả tại nhà là hiểu rõ “cuộc chơi”. Bài thi Speaking gồm 3 phần:
- Part 1 (4-5 phút): Giới thiệu bản thân và trả lời các câu hỏi quen thuộc về cuộc sống hàng ngày (gia đình, công việc, sở thích…).
- Part 2 (3-4 phút): Nói về một chủ đề được cho sẵn trên Cue Card trong 1-2 phút, sau khi có 1 phút chuẩn bị.
- Part 3 (4-5 phút): Thảo luận sâu hơn về các vấn đề liên quan đến chủ đề ở Part 2, mang tính trừu tượng và khái quát hơn.
Giám khảo sẽ chấm điểm dựa trên 4 tiêu chí:
- Fluency and Coherence (Trôi chảy và Mạch lạc): Nói tự nhiên, ít ngập ngừng, các ý được liên kết logic.
- Lexical Resource (Từ vựng): Sử dụng từ vựng phong phú, chính xác, phù hợp chủ đề, bao gồm cả các từ ít thông dụng (less common vocabulary) và collocations.
- Grammatical Range and Accuracy (Ngữ pháp): Sử dụng đa dạng cấu trúc ngữ pháp (đơn, ghép, phức tạp) một cách chính xác.
- Pronunciation (Phát âm): Phát âm rõ ràng, dễ hiểu, có ngữ điệu và trọng âm tự nhiên.
Việc hiểu rõ 4 tiêu chí này sẽ giúp bạn biết mình cần tập trung vào những gì khi tự luyện nói tiếng Anh cho IELTS.
2. Xây dựng nền tảng: Ngữ pháp và Từ vựng chủ đề
Bạn không thể nói hay nếu thiếu “nguyên liệu”.
- Từ vựng: Hãy học từ vựng Speaking IELTS theo các chủ đề thường gặp trong bài thi (Work, Study, Family, Hobbies, Hometown, Environment, Technology, etc.). Học cách sử dụng từ trong câu, các cụm từ (collocations) đi kèm, và tìm từ đồng nghĩa để diễn đạt đa dạng hơn.
- Ngữ pháp: Ôn tập các cấu trúc ngữ pháp phổ biến cần thiết cho Speaking như các thì, câu điều kiện, câu bị động, mệnh đề quan hệ… Thực hành sử dụng chúng một cách linh hoạt khi nói.
3. Nghe và Bắt chước (Listen and Mimic)
Trước khi có thể nói hay, bạn cần nghe nhiều và tiếp thu cách người bản ngữ hoặc người nói tốt diễn đạt.
- Nguồn nghe: Nghe podcast, xem video trên YouTube (TED Talks, các kênh về IELTS Speaking, phỏng vấn…), nghe tin tức (BBC, VOA).
- Bắt chước (Shadowing): Nghe một đoạn nói ngắn và cố gắng lặp lại y hệt, bắt chước ngữ điệu, trọng âm và tốc độ của người nói. Kỹ thuật này cực kỳ hữu ích để cải thiện phát âm và ngữ điệu tự nhiên.
- Học từ bài mẫu: Tìm kiếm các bài mẫu Speaking IELTS band cao. Đọc, nghe và phân tích cách người nói trả lời, cách họ sử dụng từ vựng, ngữ pháp và liên kết ý.
4. Thực hành nói một mình – Chìa khóa của Tự học Speaking
Đây là phần quan trọng nhất khi luyện nói IELTS tại nhà một mình.
- Nói về bất cứ điều gì: Hãy tạo thói quen nói tiếng Anh hàng ngày. Mô tả các vật dụng xung quanh bạn, kể lại câu chuyện trong ngày, bày tỏ quan điểm về một vấn đề bạn đọc được.
- Sử dụng câu hỏi luyện tập: Tìm các câu hỏi Speaking IELTS (Part 1, 2, 3) theo chủ đề. Tự đặt câu hỏi và trả lời như đang nói chuyện với giám khảo.
- Ghi âm giọng nói của bạn: Đây là bước VÔ CÙNG quan trọng để tự luyện nói tiếng Anh hiệu quả. Hãy dùng điện thoại hoặc máy tính để ghi âm lại câu trả lời của mình. Sau đó, nghe lại để:
- Nhận biết lỗi sai ngữ pháp, từ vựng.
- Kiểm tra sự trôi chảy và ngập ngừng.
- Đánh giá phát âm và ngữ điệu.
- Xem bạn có trả lời đúng trọng tâm câu hỏi và phát triển ý đủ sâu không.
5. Tập trung cải thiện từng tiêu chí chấm điểm
Khi đã quen với việc ghi âm và nghe lại, hãy dành thời gian khắc phục các điểm yếu dựa trên 4 tiêu chí chấm điểm.
- Fluency & Coherence: Luyện nói không ngừng nghỉ để giảm sự ngập ngừng. Sử dụng các từ nối (linking words/phrases) như however, therefore, in addition, moreover, furthermore, on the one hand, on the other hand… để liên kết ý.
- Lexical Resource: Khi nghe lại, ghi chú lại những từ/cụm từ tiếng Việt bạn muốn nói mà không biết diễn đạt bằng tiếng Anh, hoặc những từ bạn dùng lặp đi lặp lại. Tra cứu và học các từ thay thế, các collocations hay hơn.
- Grammatical Range & Accuracy: Xem lại các lỗi ngữ pháp thường mắc phải khi ghi âm. Tìm hiểu lại lý thuyết và thực hành viết/nói các câu sử dụng cấu trúc đó cho đến khi thành thạo. Cố gắng sử dụng đa dạng các cấu trúc câu trong bài nói.
- Pronunciation: Nghe kỹ cách người bản ngữ phát âm các từ bạn phát âm sai. Luyện tập lại nhiều lần. Chú ý đến trọng âm từ (word stress), trọng âm câu (sentence stress) và ngữ điệu (intonation).
6. Luyện tập với áp lực thời gian và làm bài thi thử
Khi đã khá quen với việc luyện tập từng phần, hãy thử mô phỏng điều kiện thi thật.
- Bấm giờ Part 2: Chuẩn bị trong 1 phút và nói trong 1-2 phút. Cố gắng nói đủ thời gian yêu cầu.
- Làm bài thi Speaking hoàn chỉnh: Tự thực hiện cả 3 phần bài thi trong khoảng 11-14 phút, cố gắng không dừng lại quá lâu. Việc này giúp bạn làm quen với áp lực và cấu trúc bài thi tổng thể.
7. Duy trì động lực và xây dựng sự tự tin
Tự học Speaking tại nhà đòi hỏi kỷ luật và động lực cao.
- Đặt mục tiêu nhỏ và ăn mừng: Thay vì chỉ nhìn vào band điểm cuối cùng, hãy đặt mục tiêu nhỏ hàng tuần (ví dụ: học 10 collocations mới, luyện nói về 3 chủ đề Part 1…). Khi đạt được, hãy tự thưởng cho mình.
- Tập trung vào sự tiến bộ: Đừng quá khắc nghiệt với bản thân về những lỗi sai. Hãy nhìn lại các bản ghi âm cũ để thấy mình đã tiến bộ như thế nào. Sự tiến bộ, dù nhỏ, là nguồn động lực lớn nhất.
- Biến việc học thành thói quen: Cố gắng dành một khoảng thời gian cố định mỗi ngày hoặc mỗi tuần để luyện nói.
- Tin tưởng vào bản thân: Sự tự tin nói IELTS đến từ sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Bạn càng luyện tập nhiều, bạn càng cảm thấy thoải mái và tự tin hơn khi đối diện với bài thi thật.
Đừng để nỗi sợ hãi cản bước bạn! Tự học Speaking tại nhà và đồng hành cùng Ông Giáo Vlog hoàn toàn có thể hiệu quả nếu bạn có phương pháp đúng đắn. Bài viết này sẽ là kim chỉ nam giúp bạn xây dựng sự tự tin nói IELTS và nâng cao điểm số ngay trong không gian quen thuộc của mình.
By Tiếng Anh Thầy Nguyên.
